Nukleacja to szersze pojęcie niż krystalizacja, zarówno jądro kondensacji jak i jądro krystalizacji to jądra nukleacji. O nukleacji mówimy, gdy wskutek np. przemiany fazowej czy innego procesu dochodzi do samoorganizacji materii, np. zebrania cząsteczek pary wodnej obecnej w powietrzu w jedną strukturę: kropelkę lub kryształek, albo zebranie cząsteczek wody w postaci płynnej w regularną strukturę krystaliczną. Czasem nukleacja w atmosferze (powstanie np. cząstek aerozolu siarkowego) zachodzi  na jonach jednego z gazów atmosferycznych powstałych przez reakcję z wysokoenergetyczną obdarzoną ładunkiem cząsteczką promieniowania kosmicznego.