To, czy chmura kondensacyjna – czyli biała smuga pozostawiana przez samolot – pojawi się oraz jak długo będzie widoczna zależy od wilgotności względnej oraz temperatury powietrza na wysokości przelotu samolotu.

Chmura kondensacyjna powstaje gdy temperatura powietrza jest odpowiednio niska, zazwyczaj poniżej –40°C – dlatego smugi kondensacyjne obserwujemy głównie za samolotami lecącymi na dużej wysokości, zwykle powyżej 7 tysięcy metrów. Para wodna emitowana przez silniki samolotu skrapla się na jądrach kondensacji (cząstkach sadzy pochodzących ze spalania paliwa lub innych stałych cząstkach obecnych w powietrzu), a powstałe kropelki wody tworzą chmurę. Ze względu na niską temperaturę kropelki szybko zamarzają, tworząc kryształki lodu.

Jeśli powietrze na tej wysokości jest suche, kryształki lodu ulegają sublimacji (przechodzą bezpośrednio ze stanu stałego w gazowy) i chmura kondensacyjna szybko zanika. Natomiast jeśli wilgotność względna powietrza jest wysoka kryształki lodu zaczynają rosnąć, gdyż cząsteczki pary wodnej obecnej w powietrzu wiążą się z kryształkami ulegając resublimacji (para wodna przechodzi ze stanu gazowego bezpośrednio w stały). W takich warunkach smuga kondensacyjna może utrzymywać się przez wiele godzin, zwłaszcza gdy atmosfera jest stabilna i nie występują silne wiatry, które mogłyby ją rozproszyć.

Smuga kondensacyjna może być widoczna także w nocy, ponieważ kryształki lodu odbijają docierające do nich światło pochodzące przede wszystkim od Księżyca.