Czemu mijający nas TIR powoduje zakołysanie pojazdem?

Pytanie

Pyta Konrad

Jadący z przeciwka, mijający nas TIR powoduje efekt, który jest odczuwalny w postaci delikatnej kołyski pojazdu na bok. Czy związaną z tym efektem siłę można nazwać siłą dośrodkową?

Odpowiedź

Odpowiada prof. Piotr Sułkowski

Wspomniany efekt jest konsekwencją prawa Bernoulliego, zgodnie z którym ciśnienie danej substancji maleje wraz ze zwiększaniem prędkości jej przepływu (o prawie tym wspominaliśmy też w takiej odpowiedzi). Poruszający się pojazd (np. mijający na TIR) pociąga za sobą znajdującą się przy nim warstwę powietrza, i w związku z tym ciśnienie powietrza znajdujące się w bliskiej odległości od niego jest mniejsze, niż stojącego powietrza w dalszej odległości. Mijając takiego TIR-a znajdujemy się mniej więcej na granicy takich dwóch obszarów, a zatem z jednej strony (tzn. od strony TIR-a) ciśnienie powietrza jest mniejsze, a z drugiej (od strony pobocza, gdzie powietrze spoczywa) ciśnienie jest większe. Właśnie taka różnica ciśnień powoduje pojawienie się siły, która może zakołysać naszym samochodem.

Siłą dośrodkową nazywa się siłę zakrzywiającą ruch danego obiektu; siła taka skierowana jest prostopadle do kierunku ruchu tego obiektu. Jako że siła wywołana przez pędzącego TIR-a jest prostopadła do kierunku ruchu naszego samochodu, to rzeczywiście można ją określić jako siłę dośrodkową. Jednakże takie określenie będzie miało sens tylko w przypadku, kiedy my sami poruszamy się równolegle do TIR-a. Omawiany tu efekt można też zaobserwować po prostu stojąc na poboczu drogi — mijające nas samochody mogą nas „wciągać” w kierunku środka jezdni (taki efekt naprawdę może być niebezpieczny — stąd właśnie wynikają ostrzeżenia, by nie stać za blisko przejeżdżającego przez stację pociągu). W takim przypadku mamy do czynienia z takim samym efektem, jednakże pojawiającej się w wyniku różnicy ciśnień siły nie nazwalibyśmy wtedy dośrodkową, gdyż (skoro na poboczu spoczywaliśmy) nie powoduje ona zmiany kierunku naszego ruchu (a po prostu ten ruch wywołuje, w kierunku zgodnym kierunkiem w którym występuje różnica ciśnień).