Czy jest możliwe całkowite stopienie lodowców?

Pytanie

Pyta Paulina

Czy jest możliwe całkowite stopienie lodowców, a jeśli tak, to jakie będą konsekwencje dla całej planety?

Odpowiedź

Odpowiada Prof. Szymon Malinowski

Stopienie lądolodów Grenlandii i Antarktydy, które zawierają ok. 99% zasobów słodkiej wody na naszej planecie, jest jak najbardziej możliwe. Objętość lądolodu Antarktydy wynosi ok. 30 000 000 km$^3$, roztopienie tej masy lodu podniosłoby poziom morza o ponad 60 m. Lądolód Grenlandii to ok. 10% objętości lądolodu Antarktydy (co odpowiednio przekłada się na ok. 6 m wzrostu poziomu morza w razie roztopienia). Lądolód Antarktydy zaczął się formować ok. 33,7 mln lat temu, po gwałtownym (w skali geologicznej) ochłodzeniu wskutek spadku koncentracji CO$_2$ w powietrzu z ok. 1000 ppm (ppm — cząsteczek na milion) do 600 ppm, spowodowanym wietrzeniem skał krzemianowych wypiętrzających się Himalajów. Poważny przyrost masy lądolodu Antarktydy i uformowanie się lądolodu Grenlandii wiąże się z kolejnym spadkiem koncentracji  CO$_2$ do poziomu ok. 300 ppm ok. 2,4 mln lat temu.

Wiele informacji na temat topnienia/przyrostu lądolodów przynosi analiza przebiegu zlodowaceń na przestrzeni ostatnich 800 tys. lat (odpowiedni wykres dostępny w materiałach ostatniego Raportu IPCC tu).  Na wykresie przedstawiającym zmiany poziomu morza (najniższa linia) widać, że podczas okresów ochładzania poziom morza spadał (narastały lądolody, nie tylko Antarktyki i Grenlandii, ale formował się lodowiec nad Europą Północną i Północną Ameryką). Spadek ten wynosił ok. 100 m i zachodził w okresie ok. 70-80 ty.s lat. Gdy lądolód się roztapiał, wzrost poziomu morza o tę samą wartość był znacznie szybszy, zajmował jedynie ok. 10-15 tys. lat. Jednocześnie koncentracja CO$_2$ wahała równolegle do przebiegu poziomu morza (efekt rozpuszczania w chłodniejszych/cieplejszych oceanach) w zakresie 180-300 ppm.

Aktualnie wpływamy na klimat w tempie znacznie przekraczającym naturalne zmiany z czasu powstawania lądolodów, czy fluktuacji związanych z epokami lodowcowymi. Wskutek spalania paliw kopalnych koncentracja CO$_2$ w atmosferze wzrosła z ok. 280 ppm do ponad 400 ppm w ciągu ok. 150 lat i aktualnie rośnie o ok. 2.5 ppm/rok. Już aktualnie koncentracja Co$_2$ przekracza wartość sprzed 2,4 mln lat. Ten fakt, wraz z ostatnimi obserwacjami pokazującymi gwałtowne przyspieszenie topnienia i co ważniejsze — destabilizację lądolodów Antarktydy Zachodniej pozwala przypuszczać, że uruchomiliśmy procesy które stosunkowo szybko (małe kilkaset lat) mogą doprowadzić do stanu czap lodowych jak 2,4 mln lat temu. Najnowsze prognozy mówią o wzroście poziomu morza o 2 m, a w ekstremalnym przypadku nawet 5 m do końca stulecia. Dalszy wzrost koncentracji CO$_2$ w atmosferze (przy obecnym tempie zmian osiągnięcie koncentracji 1000 ppm zajęłoby ok. 240 lat) może doprowadzić do warunków podobnych do tych jakie na Ziemi istniały ok. 50 mln lat temu:  kompletnego zaniku lądolodów i podniesienia się poziomu morza o ok. 66 m.