Czy każde ciało jest sprężyste? Czym się różni sprężystość od elastyczności?

Pytanie

Pyta Karol

Czy każde ciało jest sprężyste? Czym się różni sprężystość od elastyczności?

Odpowiedź

Odpowiada dr Grzegorz Brona

Sprężystość jest to zdolność ciała do odzyskiwania kształu oraz wymiarów po usunieciu czynnika zewnętrznego, który powoduje zniekształcenia. Ciała stałe są sprężyste, natomiast mogą tracić swoją sprężystość w wyniku zbyt dużych odkształceń, wskutek których powstają pęknięcia, zmiany plastyczne, itp. Z mikroskopowego punktu widzenia, w czasie odkształcenia sprężystego zmieniają się odległości międzyatomowe oraz kąty pomiędzy wiązaniami. Energia zgromadzona w układzie silnie wzrasta.  Powoduje to, że odkształcenia sprężyste są stosunkowo małe. Po zniknięciu siły odkształcającej układ wraca do minimum energetycznego przywracając swój kształt.

Elastyczność to również zdolność do odzyskiwania pierwotnego kształtu, jednak dotyczy ona tylko niewielkiej grupy substancji, a jej opis mikroskopowy jest inny. W tym wypadku następuje rozprostowanie pierwotnie skłębionych długich łańcuchów polimerowych. Nie następują przy tym często jakiekolwiek zmiany odległości międzyatomowych, ani w kątach pomiędzy wiązaniami. W czasie odkształcania materiał zmniejsza swoją entropię (prostują się łańcuchy, przez co zmniejsza się ilość ich możliwych ułożeń), wydzielane jest ciepło. Po zniknięciu siły odkształcającej system dąży do wzrostu entropii, czemu towarzyszy pobieranie ciepła. Odkształcenia elastyczne mogą być znacznie większe niż sprężyste.