Czy planety mogą być nieruchome?

Pytanie

Pyta Jasio

Czy istnieją planety które pozostają nieruchome? W sensie obrotu wokół jakiegoś punkty odniesienia, np. tak jak Ziemia wokół Słońca.

Odpowiedź

Odpowiada Leszek Czechowski

Najwolniej obracającą się planetą Układu Słonecznego jest Wenus. Jej okres obrotu wokół własnej osi to 243,025 dób (ziemskich), przy czym kierunek jej obrotu jest przeciwny do kierunku obrotu innych planet i większości ciał Układu Słonecznego. Okres obrotu wielkich planet Saturna i Jowisza to ok. 10 godzin i taki jest prawdopodobnie okres obrotu większości małych ciał Układu Słonecznego (np. komet i planetoid).  Satelity planet są na ogół poddane silnym siłom pływowym planet i dostosowują swój czas obrotu do orbity (na ogół następuje zrównanie się czasu obiegu po orbicie i obrotu wokół osi). Siły pływowe ze strony Słońca doprowadziły do ustalenia się obecnego okresu obrotu Merkurego.

Przypuszcza się, że początkowy okres obrotu Wenus wokół osi także wynosił kilkanaście godzin, a kierunek obrotu był zgodny z kierunkiem ruchu pozostałych planet. Jednak dosyć skomplikowane procesy pływów grawitacyjnych i termicznych działających na Wenus doprowadziły do zwalniania początkowego obrotu Wenus, a następnie do przyspieszania obrotu w przeciwnym kierunku. Można by więc przypuszczać, że był czas, gdy Wenus praktycznie się nie obracała wokół osi. Takie założenie byłoby uzasadnione, gdyby oś obrotu początkowego ruchu był taka sama jak obecnie. Jednak dla trójwymiarowego realnego obrotu nie mamy takiej pewności.

Jeśli chodzi o ruch orbitalny (a nie ruch obrotowy wokół osi), to ciała początkowo spoczywające zaczną poruszać się wskutek sił grawitacyjnych. Jeśli nie mają początkowej prędkości to spotkają się w centrum masy, gdzie nastąpi ich zderzenie.