Bardzo cieszy mnie to pytanie. Dostrzegam w nim bowiem czujność i odpowiedzialność, cechy jakże ważne w obecnym świecie, gdzie zewsząd jesteśmy bombardowani informacjami i reklamami

Radon jest jednym z naturalnych źródeł promieniowania jonizującego. Zacznijmy więc od kilku słów na temat samego promieniowania jonizującego i jego wykorzystania w medycynie.

Promieniowanie jonizujące to takie promieniowanie, które (bezpośrednio lub pośrednio) prowadzi do jonizacji atomów i cząsteczek. Promieniowanie to występuje naturalnie w środowisku (wspomniany radon czy promieniowanie kosmiczne, naturalnie występujące izotopy) ale także może być generowane sztucznie. Promieniowanie jonizujące stosujemy w diagnostyce (badania RTG, tomografia komputerowa, badania PET czy SPECT) a także w terapii (radioterapia nowotworów, medycyna nuklearna). To co m.in. odróżnia te oddziaływania to dawka promieniowania (czyli ilość przekazanej energii na jednostkę masy), wielkość napromienianego obszaru i to z jakim promieniowaniem mamy do czynienia (alfa, beta, gamma, …). Generalnie najniższe dawki są związane z promieniowaniem naturalnym, wyższe z diagnostyką, a jeszcze wyższe stosujemy w radioterapii.

Chcąc odpowiedzieć na pytanie o uzdrowiska radonowe musimy przyjrzeć się relacji między dawką a skutkiem promieniowania. W przypadku radioterapii mamy do czynienia z wysokimi dawkami, a naszym celem jest uszkodzenie nowotworu. Podobnie z wysokimi dawkami mieliśmy do czynienia w przypadku bomb atomowych czy też katastrofy w elektrowni atomowej w Czarnobylu. W zakresie wysokich dawek możemy zasadniczo mówić o liniowej zależności między dawką a skutkiem. W obszarze niskich dawek (czyli takich, które występują m.in. w przypadku uzdrowisk radonowych) mamy trzy hipotezy (materiał z wykładu dr. inż. Ośko):

1. hipotezę liniową, bezprogową (z każdą dawką jest związany skutek, nawet najmniejsza dawka przynosi szkodę organizmowi)
2. hipotezę progową (istnieje pewien próg dawki, negatywne skutki obserwujemy dopiero po przekroczeniu tego progu)
3. hipoteza hormezy radiacyjnej (zakłada pozytywne skutki przy małych dawkach promieniowania)

Obrazek pochodzi ze strony UMK.

Przez wiele lat hipoteza liniowa była przyjmowana za tą najbardziej prawdopodobną. Istnieje szereg prac odnoszących się do tej dyskusji, pokazujących badania wspierające każdą z tych hipotez – m.in. artykuł 1 ang, artykuł 2 ang, artykuł 3 ang, artykuł 4 ang. Jaka jest prawda w tej chwili po prostu nie wiemy. Nie jest też jasne jaki jest dokładnie mechanizm działania radonu przy zabiegach w uzdrowiskach radonowych. Ciekawe omówienie wpływu radonu na organizm człowieka (w tym znaczenia terapii w uzdrowiskach radonowych) można znaleźć m.in. w dwóch artykułach polskich: artykuł 1 pl i artykuł 2 pl.

Przykładowe prace angielskie prezentujące wyniki badań klinicznych zastosowania terapii w uzdrowiskach radowych u chorych z reumatyzmem: artykuł 5 ang i artykuł 6 ang.