Czy wszystkie galaktyki razem wzięte obracają się wokół jakiegoś „centrum”?

Pytanie

Pyta Lech

Każda galaktyka obraca się wokół własnego jądra (czarnej dziury). Czy wszystkie galaktyki razem wzięte obracają się wokół jakiegoś nieznanego „centrum”?

Odpowiedź

Odpowiada Leszek Czechowski

Generalnie wszystkie ciała się poruszają, tak jak wynika to z działających na nie sił. W przypadku galaktyk decydującą siłą jest siła grawitacji. Jednak pamiętajmy, że widzimy jedynie niewielką część materii. Według obecnych poglądów, zwykła materia to zaledwie ok. 4,8% całkowitej masy Wszechświata. Ok. 26% masy stanowi tzw. ciemna materia, a 69,2% ciemna energia. Nawet zwykła materia jest rozproszona i widzimy jedynie jej kilka procent. Widzimy świecące obiekty (np. gwiazdy, gorące chmury gazu) lub ciała przez nie oświetlane (planety, komety).

Galaktyki grupują się w grupy. Droga Mleczna znajduje się w Grupie Lokalnej Galaktyk (piszemy z wielkiej litery, bo to nazwa własna!). Ta grupa zawiera co najmniej 54 galaktyki. Możemy być dumni (w stosunku do mieszkańców niektórych, innych galaktyk -:) ), z tego, że nasza galaktyka jest jedną z dominujących w grupie.

W grupie, ruch galaktyk przebiega oczywiście zgodnie z prawami fizyki. Ale zauważmy, że widzimy jedynie ok. 1% masy danej grupy, bo często nie widzimy gazu międzygalaktycznego (gdy jest chłodny) ani ciemnej materii. Prędkość ruchu galaktyk w grupie może być stosunkowo duża, ok. 1000 km/s. Taka prędkość byłaby większa niż prędkość ucieczki z grupy, gdyby uwzględnić jedynie widoczną masę.  Trwałość grupy galaktyk jest więc istotnym argumentem za istnieniem w niej dużej ilości ciemnej materii. Pamiętajmy także, że materia w grupie galaktyk nie jest rozmieszczona symetrycznie i trajektorie ruchu ciał (czyli galaktyk) nie są regularnymi elipsami. Ruch materii w całym Wszechświecie nie jest jeszcze zmierzony. Obecne uważa się, że jako całość Wszechświat nie ma momentu pędu, czyli się nie obraca.