Czym jest „tidal locking”?

Pytanie

Pyta Paullina

Chciałabym się dowiedzieć co to jest „tidal locking” (pułapka pływowa)…

Odpowiedź

Odpowiada prof. Piotr Sułkowski

Tym mianem określa się sytuację, w której jedno ciało kosmiczne, krążące wokół drugiego ciała, okrąża je w takim samym czasie, w jaki wykonuje obrót wokół własnej osi. Takie zjawisko nazywane jest także obrotem synchronicznym. Jeśli to pierwsze ciało jest istotnie lżejsze od drugiego, to zazwyczaj je właśnie uznajemy za wykonujące obrót synchroniczny. Przykładem takiego zjawiska jest sposób obiegu Ziemi poprzez nasz Księżyc — obrót Księżyca wokół własnej osi trwa dokładnie tyle, ile obiegnięcie przez niego Ziemi. Z tego też powodu zawsze widzimy tylko tę samą stronę Księżyca. W podobny sposób zachowuje się większość księżyców innych planet w naszym układzie słonecznym.

Analogiczne zjawisko może zachodzić w przypadku, kiedy dwa ciała kosmiczne mają w miarę porównywalne masy — wtedy mogą się one nawzajem obiegać synchronicznie, tak że każde z nich jest zawsze zwrócone tą samą stroną w stronę drugiego ciała. Za przykład takiego układu można uznać planetę Pluton z jednym z jej księżyców Charonem.

Dany obiekt w „pułapkę pływową” może zostać „złapany” w naturalny sposób, pod wpływem długotrwałego działania sił grawitacji. Wynika to z faktu, iż siła grawitacji odkształca w różny sposób bliższą i dalszą część obiektu krążącego wokół danego ciała niebieskiego; w wyniku tej deformacji powstaje moment siły, który zwalnia bądź też przyspiesza okres obrotu tego obiektu, i w efekcie zrównuje go z okresem obiegu wokół (tego drugiego) ciała niebieskiego.