Dlaczego przez cały rok obserwujemy gwiazdozbiory w tym samym położeniu?

Pytanie

Pyta Karol

Dlaczego przez cały rok obserwujemy gwiazdozbiory w tym samym położeniu, skoro obracamy się wokół Słońca? I jakie występują różnice w obserwacji gwiazd w zależności od miejsca obserwacji?

Odpowiedź

Odpowiada Leszek Czechowski

Brak widocznego przesunięcia gwiazd był używany przez przeciwników heliocentrycznego systemu Kopernika. Jednak to Kopernik miał rację, a brak obserwowalnych przesunięć okazał się tylko wynikiem bardzo dużej odległości od gwiazd. Przykładowo paralaksa najbliższej (poza Słońcem) gwiazdy Proxima Centauri wynosi  0,76813 sekundy kątowej, czyli 3,5 $\cdot$10$^{-6}$ radiana. Paralaksa 1 sekundy kątowej to przesunięcie o 1 cm obiektu widzianego z ok. 2 km. W codziennej praktyce geodezyjnej rzadko konieczna jest dokładność tego rzędu.  Z uwagi na małość paralaksy gwiazd odkryto ją dopiero w XIX wieku, gdy istniały już precyzyjne przyrządy obserwacyjne.

Aby zmierzyć paralaksę gwiazd, obserwując ją z dwóch różnych miejsc na Ziemi trzeba by robić pomiary jeszcze 20 000 razy dokładniej. Obserwacje gwiazdy z dwóch różnych miejsc na Ziemi są jednak stosowane w celu badania ciał Układu Słonecznego, np. planet karłowatych lub planetoid. Gdy takie ciało zasłania gwiazdę, to mierząc dokładnie czas zaćmienia z różnych miejsc na Ziemi można uzyskać cenne informacje dotyczące rozmiarów i kształtów ciała.