Do czego wykorzystuje się promieniowanie jonizujące?

Pytanie

Pyta Małgorzata Więcławska

Pracuję w firmie produkującej opakowania do żywności. W opakowaniach tych bardzo ważna rolę odgrywa mikrobiologia. Wiem, że w Europie stosuje się sterylizację poprzez „ionizng radiation”. Czy w Polsce też jest to wykonywane? Czy mogę się czegoś dowiedzieć o tym procesie? Jaki jest w nim używany rodzaj promieniowania, jaka moc?

Odpowiedź

Odpowiada dr Marta Giżyńska

Promieniowanie jonizujące (ionizing radiation) jest stosowane w wielu dziedzinach życia. W medycynie jest ono wykorzystywane m.in. w diagnostyce (np. zdjęcia rentgenowskie, tomografia komputerowa, badania PET) i w terapii (np. naświetlanie nowotworów). Zastosowanie promieniowania jonizującego w przemyśle omawia szeroko dokument pod redakcją prof. Andrzeja Chmielewskiego i dr inż. Zbigniewa Zimka.

W Warszawie sterylizacja radiacyjna wyrobów medycznych i przeszczepów jest prowadzona w Instytucie Chemii i Techniki Jądrowej (IChTJ – ulotka). Zastosowanie promieniowania jonizującego w sterylizacji opisał dr. Wojciech Głuszewski z IChtJ w artykule z 2021 r., a także prof. Andrzej Chmielewski z Politechniki Warszawskiej w artykule podsumowującym badania nad wpływem promieniowania jonizującego na opakowania. Proponuję w tych dwóch miejscach zapytać o możliwość sterylizacji opakowań do żywności.

Zgodnie z artykułem dr. Głuszewskiego, dobór dawki promieniowania w sterylizacji radiologicznej będzie zależał od pierwotnej liczby patogenów. Przykładowo, gdy chcemy usunąć bakterie, dawka będzie wynosiła ok. 25kGy, a gdy chcemy usunąć wirusy – 35kGy. W sterylizacji radiacyjnej wykorzystuje się promieniowanie gamma lub wiązki elektronowe. Sam proces polega na umiejscowieniu opakowań (pustych lub pełnych) w odpowiedniej odległości od źródła promieniowania i samym napromienieniu. Z uwagi na charakter sterylizacji radiacyjnej opakowania te mogą znajdować się w jednej zbiorczej „paczce”.