Jak powstają smugi przy skrzydłach odrzutowców?

Pytanie

Pyta Marek

Jak powstają widoczne smugi przy krawędziach skrzydeł odrzutowców wykonujących nagłe zwroty, ewolucje, itd.?

Odpowiedź

Odpowiada Prof. Szymon Malinowski

Skrzydło ma specjalny profil, tak aby opływ powietrza powodował powstanie podciśnienia na jego górnej powierzchni. W rezultacie na końcu skrzydła lecącego samolotu powstaje wir: powietrze zaczyna przepływać spod skrzydła ponad nie, obracając się wokół osi jaką jest droga końcówki skrzydła. W środku tego wiru ciśnienie powietrza jest niższe niż w otoczeniu: jest zbliżone do ciśnienia ponad końcem skrzydła. Wskutek rozprężenia temperatura powietrza spada i jest niższa niż w otoczeniu.  Jeśli spadnie poniżej  punktu rosy, dochodzi do kondensacji obecnej w powietrzu pary. Podczas nagłych manewrów bardzo często rośnie różnica ciśnienia między górną i dolną powierzchnia skrzydła, wir staje się bardziej intensywny, spadek ciśnienia i temperatury w jego osi większy i w takich warnikach częściej dochodzi do osiągnięcia punktu rosy i do kondensacji pary wodnej.

Miejscem gdzie powstaje wir nie musi być końcówka skrzydła, podobne zjawisko zachodzi np. na końcu klap wysuniętych do lądowania, których zadaniem jest zwiększenie siły nośnej – różnicy ciśnień nad i pod skrzydłem. Świetnie widać to na tym filmie.

Warto wiedzieć, że powstawanie wiru na końcu skrzydła obniża jego skuteczność, stąd wiele nowoczesnych samolotów ma na końcach skrzydeł specjalne konstrukcje (po angielsku zwane „winglets”) utrudniające powstanie wiru.