Najdłuższe fale elektromagnetyczne

Pytanie

Pyta Grzegorz Skiba

Ile wynosi okres najdłuższej zarejestrowanej fali elektromagnetycznej? Gdzie i kiedy została ona zarejestrowana? Czy i gdzie na świecie mierzy się (rejestruje) najdłuższe możliwe fale elektromagnetyczne?

Odpowiedź

Odpowiada prof. Piotr Sułkowski

Fale elektromagnetyczne o najdłuższych rejestrowanych długościach, czyli równoważnie najkrótszych częstotliwościach, odpowiadają skrajnemu kawałkowi spektrum fal radiowych, określanemu jako skrajnie niskie częstotliwości i oznaczanemu ELF (Extremely Low Frequency). Fale takie mają długości od 10 do 100 tysięcy kilometrów, co odpowiada częstotliwościom z zakresu od 3 do 30 Hz.

W naturalny sposób fale o takich długościach powstają w atmosferze ziemskiej, w wyniku tzw. rezonansu Schumanna. Istnienie tego zjawiska wynika z faktu, iż jonosfera oraz powierzchnia Ziemi tworzą układ dwóch przewodzących sfer, który zachowuje się jak wnęka rezonansowa. Maksymalne amplitudy fal w tej wnęce odpowiadają częstościom 7.8 Hz (co odpowiada najdłuższym falom), 14.1 Hz, 20,3 Hz, i dalszym (o coraz mniejszych amplitudach). Źródłem takich fal mogą być wyładowania elektryczne w atmosferyczne (np. błyskawice), a także zmiany pola magnetycznego Ziemi wywołane burzami magnetycznymi (wynikającymi z aktywności Słońca).

W kosmosie fale ELF o częstotliwości rzędu 30 Hz emitowane są przez tzw. magnetary. Fale ELF zaobserwowano także na Tytanie (księżycu Saturna).

Fale ELF wykorzystywane są do łączności z łodziami podwodnymi. Fal o częstotliwości 22 Hz używa się też do kontroli rurociągów.