Skąd wiadomo z czego się składają i jaka temperatura panuje na odległych planetach?

Pytanie

Pyta Konrad

Skąd wiadomo z czego się składają i jaka temperatura panuje na odległych planetach?

Odpowiedź

Odpowiada Leszek Czechowski

Układy planetarne powstają z materii międzygwiezdnej, której skład jest często znany dzięki meteorytom, pomiarom widma promieniowania i teoretycznym badaniom nad składem materii wyrzucanej przy wybuchu gwiazd. Ciała duże (gwiazdy, wielkie planety) są w stanie przechwycić nawet lotne gazy (wodór, hel), podczas gdy małe ciała (np. Ziemia) nie byłyby tego w stanie zrobić i musza zadowolić się mało lotnymi związkami (np. korund, tlenek krzemu, żelazo). Zależy to też od temperatury ciała i obłoku materii z której planeta powstaje. W każdym razie, planety skaliste (grupy ziemskiej) zawierają o wiele mniej lotnych gazów niż Jowisz. Stąd można wnioskować o składzie planet. Pospolite pierwiastki (tlen, krzem, żelazo, glin, sód, potas, magnez) tworzą główne skały Ziemi.

O temperaturze decyduje głównie odległość od gwiazdy spełniającej rolę Słońca dla danej planety. Oczywiście takie oszacowania są niezbyt dokładne, bo jak wiemy, o temperaturze na powierzchni może decydować np. efekt cieplarniany zależny od składu atmosfery. Wskutek efektu cieplarnianego średnia temperatura Ziemi wynosi ok.  15 °CBez niego marznęlibyśmy  w temperaturze ok. –20 °C. Na Wenus efekt cieplarniany doprowadził do mało przyjemnej temperatury ok. 450 °C. Obecnie powszechne są obawy, że wzmocniony efekt cieplarniany spowodowany działalnością człowieka może doprowadzić do poważnych problemów na Ziemi (tzw. globalne ocieplenie).